شناسایی فون نماتد های انگل گیاهی در مزارع سیب زمینی شهرستان های قروه، دهگلان و بیجار

هدف از مطالعه ی حاضر شناسائی فون نماتد های انگل گیاهی مزارع سیب زمینی (در حدود 12500 هکتار) در سه ناحیه ی استان کردستان بود. در این ارتباط 73 نمونه ی مرکب خاک از اطراف ریشه در عمق بین 15تا 25 سانتیمتری به طور تصادفی از چهل و چهار روستا و حومه ی سه شهرستان قروه، دهگلان و بیجار با تناوب محصولات مختلف کشاورزی جمع آوری گردید. هر نمونه ی مرکب، شامل حداقل 15 تا 20 زیر نمونه بود که از سطح نیم تا یک هکتار در زمان برداشت محصول سیب زمینی در ماه های شهریور و مهر 1389 از مزارع برداشت گردید. پس از آن، ریز نمونه های هر نمونه ی مرکب خاک کاملاً با هم مخلوط شده و در حدود 5/1 تا 2 کیلوگرم به عنوان نمونه ی خاک برای بررسی های بعدی انتخاب و در چهار درجه ی سانتیگراد تا زمان لازم نگهداری گردیدند. برای استخراج نماتد های کرمی شکل و سیستی به ترتیب از دو روش شناورسازی سانتریفیوژی (jenkins, 1969) و دستگاه فنویک (fenwick, 1940) استفاده گردید. بعد از آن، انبوه نماتدهای استخراج شده ی هر نمونه ثابت شده و به گلیسرین خالص و بدون آب (de grisse, 1969) منتقل گردید که خود یک محیط دائمی مناسب برای ثابت کردن نماتدها به شمار می آید. برای تشخیص نماتد ها از میکروسکوپ نوری متصل به لوله ی ترسیم (مدل صاایران) کالیبره شده با بزرگنمایی زیاد (1000 x) استفاده شد. با استفاده از شکل شناسی، نسبت های تشخیصی تعیین شده و کلید های مختلف قابل دسترس اخیر و شرح نماتد ها، جنس و گونه های نماتد انگل گیاهی تشخیص داده شدند. در این تحقیق 15 گونه نماتد انگل گیاهی مربوط به 6 جنس از نماتد های فرو راسته ی تایلنکومورفا tylenchomorpha شناسایی گردیدند. انتشار گونه های نماتد انگل گیاهی مربوط به مزارع سیب زمینی در سه شهرستان مورد مطالعه که به شرح زیر هستند: aphelenchoides bicaudatus, criconomoides antipolitanus, heterodera filipjevi, helicotylenchus digonicus, helicotylenchus dihystera, helicotylenchus tunisiensis, helicotylenchus vulgaris, merlinius brevidens, pratylenchus fallax, pratylenchus neglectus, pratylenchus thornei, pratylenchoides sp., scutylenchus rugosus, tylenchorhynchus parvus, tylenchorhynchus teeni در بین نماتد های مورد بحث دو گونه ی pratylenchus neglectus و pratylenchus thornei در سرتاسر نواحی کشت سیب زمینی در سه شهرستان استان فراوانی بیشتری (به ترتیب 9/58 و 8/6 %) داشته اند. همچنین، گونه های pratylenchus fallax ، tylenchorhynchus parvus، t. teeni و helicotylenchus tunisiensis به ترتیب گزارشات جدیدی برای ایران و برای فون مزارع سیب زمینی می باشند.